Najstarsze znaleziska archeologiczne na terenie Jankowa Dolnego pochodzą z okresu kultur łużyckiej i przeworskiej. Z dziejów wczesnego średniowiecza pochodzi (nieistniejące już) grodzisko pierścieniowe użytkowane w XI-XII w. oraz ślady grodu obronnego z XIV w. W 1317 r. wieś jest własnością Bogufała. Zapiski z XIV w. wspominają o spadkobiercach Bodzanty, syna Stefana z Wrześni, który był wojewodą w latach 1211-12 za rządów księcia Władysława Odonica. Z Jankowa (zwanego wtedy Nankowem) pisał się bp krakowski Bodzęta (zm. 1366 r.). On też polecił wybudować tu zamek i ufundował kościół erygowany przez abpa Jarosława Bogorię Skotnickiego. Pierwszym znanym z nazwiska proboszczem był Dytmar (1416 r.). W poł. XV w. Jankowo i zapewne sąsiednie wsie są w posiadaniu Jana Jankowskiego, burgrabiego gnieźnieńskiego. Kolejni właściciele (z rodu Porajów) wznoszą w Jankowie dwór o konstrukcji kamienno-drewnianej, a po jego spaleniu, w XVI w. kolejny. Jest to wieża mieszkalna z piwniczką. Z tych budowli, a właściwie z ich pieców, pochodzą najciekawsze znaleziska w postaci kafli piecowych, odkrytych w latach 1990-2000 przez archeologa Czesława Strzyżewskiego. Kafle są ozdobą MPPP w Gnieźnie i stanowią najcenniejszy zbiór gotyckich kafli piecowych.
W 1701 r. w czasach zaostrzającego się poddaństwa chłopi z Jankowa zbiegli do Gniezna, gdzie po rozpoznaniu ich przez swego dziedzica, powrócić musieli z powrotem. W latach 80-tych XIX w. właścicielem majątku jest N. Koszucki. Wieś ma 16 domów i 234 mieszkańców. Wtedy to parafię zniesiono, a kościół popada w ruinę. Zostaje rozebrany w poł. XIX w. Pod koniec XIX w. wybudowany został pensjonat z przeznaczeniem dla osób z problemami dróg oddechowych. Z tego okresu pochodzi również korpus wiatraka typu holenderskiego z napisem H. Tonn. Obydwie budowle stoją do dziś. Po 1918 r. majątek Jankowo zostaje rozparcelowany i wieś znana jest jako Jankowo Dolne. Działają tu już wtedy warsztaty rzemieślnicze i cegielnia. W 1939 r. w czasie zajmowania Polski przez hitlerowców w Jankowie Dolnym ginie 16 osób z działającej Straży Obywatelskiej. Pochowani zostali na cmentarzu w Strzyżewie Kościelnym. We wsi znajduje się tylko tablica pamiątkowa.
Po II wojnie światowej wieś rozwija się i dziś jest atrakcyjną miejscowością. Nad pobliskim jez. Jankowskim GOSiR Gniezno rozbudowuje ośrodek wypoczynkowy (dziś w rękach prywatnych). Działają mleczarnia, zakład utylizacji zwierząt (Bakutil), poczta i biblioteka, także świetlica wiejska. W 1969 r. powstaje Szkoła Podstawowa, a od roku ubiegłego gimnazjum z nową halą sportową. Nieco później zaczyna działać linia MPK. Lata najnowsze charakteryzują się powstaniem szeregu firm (Auto Sanok, stacja paliw Hil-Gaz, rozlewnia chemii gospodarczej Gamix) i ponownym erygowaniu parafii (po uprzednim wybudowaniu kościoła pw. Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza). Wieś zostaje zwodociągowana i skanalizowana. Buduje się kotłownię opalaną słomą i oczyszczalnie ścieków. W 2005 r. wieś zostaje odciążona ze zwiększonego ruchu samochodowego obwodnicą. Powstają nowe osiedla mieszkaniowe i zmienia się oblicze miejscowości.
Obecnie liczy ok. 700 mieszkańców. Jankowo Dolne leży w dolinie rzeki Wełny, która w tym miejscu w połączeniu z okolicznymi jeziorami i pagórkami tworzy jeden z najładniejszych zakątków powiatu. Jez. Jankowskie ma ok. 37 ha powierzchni i 1350 m długości. Ma dość urozmaiconą linię brzegową i przepływa przez nie rzeka Wełna. Nad jego brzegiem rosną dwie brekinie stanowiące pomniki przyrody i przebiega turystyczny zielony szlak pieszy. Rzeką Wełną poprowadzono turystyczny szlak kajakowy, liczący 115 km. Na jeziorze od lat organizowane są długodystansowe zawody pływackie o zasięgu wojewódzkim.
Tadeusz Gajda